December 2023: Lokale overheden - steden, gemeenten - worden steeds belangrijker. Ze zijn het meest nabij voor burgers die houvast zoeken, als in onzekere tijden vanzelfsprekendheden wegvallen. In steden worden grote, wereldwijde vraagstukken omgezet in praktische antwoorden. Waar het verlangen naar een beter leven niet abstract blijft, maar altijd tastbaar wordt in het leven op straat en in de wijk. Steden en gemeenten hebben een unieke rol: ze zijn dragers van continuïteit maar ook bastions van vooruitgang. En burgemeesters hebben in die dynamiek een unieke plek. We zijn het gezicht van hun stad of gemeente. Aan ons de taak om zowel die continuïteit als die vooruitgang te belichamen. In december 2020 werd ik benoemd tot burgemeester van Utrecht. Tot werkte ik lang in de nationale politiek en woonde ik in verschillende andere steden. Maar in Utrecht - de meest centrale grote stad van het land - zie ik alles samenkomen. Er liggen nationale en wereldwijde vraagstukken op ons bord (zoals veiligheid en klimaat), die op het niveau van de straat en de wijk moeten worden aangepakt. Daarbij mag ik als burgemeester dichter bij mensen komen dan ooit, in vreugde en in verdriet. Het is de meest persoonlijke en meest verbindende bestuurlijke functie die ik ooit heb mogen bekleden. De Amerikaanse politicoloog Benjamin Barber schreef 10 jaar geleden het boek If Mayors Ruled the World. Hij schetste hierin het beeld van lokaal bestuur als bron van hoopvolle oplossingen in een chaotische wereld. Ik herken veel in dit perspectief. Het inspireert me om steeds het beste uit de stad te willen halen. Soms blijken lokale oplossingen een enorme impact te hebben. Ze kunnen in de stad het verschil maken en daarbij inspirerend werken voor anderen. Het is mijn rol als burgemeester om die lokale oplossingen aan elkaar te rijgen als een kralenketting. Daarmee maken we een patroon van hoop en perspectief zichtbaar voor onze inwoners en voor mensen van buiten de stad. Een patroon dat de stad voelbaar verder brengt. Het waarmaken van die ‘stedelijke potentie’ vraagt veel van lokale bestuurders: je hebt een grote mate van bestuurlijke intelligentie nodig en een flinke dosis medemenselijkheid. Dichtbij durven komen, maar ook bestuurlijke moed tonen door radicale keuzes te maken voor de stad en haar inwoners. In mijn geval betekent dat ook de weg bereiden voor de politieke keuzes die Utrechtse wethouders maken en hen daarbij stutten en steunen. Als burgemeester moet ik dus meerdere bestuursstijlen beheersen, maar tegelijk steeds mensen en processen in beweging brengen en houden. Mensen meenemen en bij elkaar houden is belangrijk, maar een burgemeester kan niet alleen maar vrienden hebben. Soms moet de stad ook bij tegenwind een stap verder gebracht worden. Continuïteit en vooruitgang gaan niet altijd samen op. En ‘op de winkel passen’ is in die situaties niet voldoende. In Utrecht heb ik dit op een aantal thema’s ervaren. Ik trad bijvoorbeeld aan midden in de Corona-pandemie. Iedereen zat thuis, mensen hielden voorzichtig afstand van elkaar en de lokale economie zat op slot. Mensen en ondernemers leefden in diepe onzekerheid. Samen met Utrechters vond ik manieren om toch de deuren van de horeca te openen: voorzichtig, binnen de geldende regels en in een vernieuwende samenwerking tussen ondernemers onderling. Daarmee boden we zowel continuïteit, vooruitgang en hoop. Onze stad werd wereldnieuws. Ook op het gebied van klimaat en duurzaamheid heeft Utrecht de wereld iets te bieden. We zijn een echte fietsstad, met de grootste fietsenstalling ter wereld. En in onze wijken gaan we de komende jaren versneld het koken en verwarmen op gas vervangen door duurzame energie. Hoewel ik hiervoor als burgemeester niet verantwoordelijk ben, kan ik mijn collega’s in het stadsbestuur ondersteunen en helpen de weg te bereiden richting een ambitieus besluit. Dit gaat mij ook persoonlijk aan het hart, omdat ik in 2015 - als staatssecretaris in de Nederlandse regering - onderhandelde over het klimaatakkoord van Parijs. We maken deze doelen in Utrecht concreet, door elke dag hard te werken aan gezond stedelijk leven voor iedereen. Ook hier is de balans tussen continuïteit en vooruitgang cruciaal. Een derde belangrijke moment was de Russische inval in Oekraïne. Plotseling zochten veel bange en onzekere mensen hun toevlucht in ons land. Vanaf de eerste dag van de oorlog heb ik ervoor geknokt om deze mensen ook in Utrecht zo snel mogelijk een veilige plek te bieden. Daarbij stonden talloze inwoners op, om als vrijwilliger te helpen. Die houding is hartverwarmend en in mijn ogen typisch Utrechts. We zijn een stad met open armen. Ik ben er trots op dat we tot op de dag vandaag een veilige haven zijn voor mensen die huis en haard moesten ontvluchten. Of ze nu uit Oekraïne komen of uit andere delen van de wereld. Mensen kunnen hier verder met hun leven en ervaren hoop. Tot slot is ook de recente onrust in de wereld voelbaar in de Utrechtse straten. Het is mijn belangrijkste taak als burgermeester om - zowel in de lokale politiek als in de wijken - Utrechters bij elkaar te houden in tijden van politieke polarisatie. Daarom organiseerde ik meerdere bijeenkomsten van zogenaamde ‘bondgenoten’ rond het conflict in het Midden-Oosten. Mensen en organisaties van hele diverse afkomsten (joods, islamitisch, christelijk en niet-religieus) ontmoetten elkaar en gingen diepgaand in gesprek. Het is mijn taak om de stad in zo’n situatie bij elkaar te houden en rust te bieden. Dit levert soms ook kritiek op: als burgemeester wordt mij dan verweten geen partij te kiezen tegen onrecht. Maar gelukkig was er ook veel steun voor de kalmte, waarmee we elkaar in Utrecht naar elkaar blijven luisteren. In deze situaties is ook goed merkbaar hoe belangrijk lokale bestuurders zijn voor de bestuurbaarheid van onze samenlevingen. Op nationaal niveau neemt polarisatie toe, terwijl het vertrouwen in (de oplossingen van) parlementen en regeringen daalt. Als meest nabije overheid zijn gemeenten vaak beter in staat om verbonden te blijven met burgers. Dat kan voelen als een risico, maar het is tegelijk een enorme kans. Van alle overheden gunnen mensen hun gemeente nog altijd het meeste vertrouwen. Als burgemeester koester ik dat vertrouwen elke dag. Maar ik wil het tegelijk verzilveren en uitbouwen. In al deze situaties merk ik dat Utrecht een progressieve stad is: mensen willen vooruit. Het is mijn rol om hen daarin mee te nemen en te stimuleren. En tegelijk wil ik het goede van onze stad behouden. Daarom ga ik - in alle hoeken van de stad - met iedereen in gesprek: moeders en vaders, oud en jong, vooruitstrevend en conservatief, arbeider en academicus. Samen met al deze Utrechters wil ik de grote en kleine vragen en onzekerheden met elkaar verbinden. Wereldwijd en in de wijk. En altijd nauw verbonden met onze buren in de regio. Al deze perspectieven horen bij elkaar, ze hebben elkaar nodig. Die verbindende rol kan ik alleen vervullen door zelf steeds een stap naar voren te doen. Ik ben geen bange bestuurder, die liever aan de rand van het water blijft staan. Liever spring ik met een ferme sprong in het water en zoek de plekken op waar het spannend is. Daarmee hoop ik een voorbeeld voor de stad te zijn: Utrecht heeft veel om trots op te zijn. Onze stad mag dat met meer zelfbewustzijn laten zien. Zichtbaar en leidend, maar ook dienstbaar naar onze omgeving. Als een goede, betrouwbare buur. Die houding is wat mij betreft cruciaal om de stad door te geven aan een volgende generatie. Utrecht is een jonge stad. Daarom heb ik veel aandacht voor tieners en twintigers. Ook zij verlangen naar continuïteit én vooruitgang. Net als in andere grote steden zie ik ook in Utrecht jonge mensen soms afglijden in criminaliteit. Ik zie een generatie die - vaker dan in het verleden - worstelt met mentale problemen. Daarom werk ik als burgemeester hard aan beleid dat onze jongeren perspectief biedt. Als we hen omarmen en optillen, bieden we hen de toekomst waar ze recht op hebben. Bovendien kan ik het lokale verbinden aan het wereldwijde in de adviesgroep lokale overheden van de VN, waar ik speciaal inzet op Future Generations. Utrecht is een bloeiende, progressieve stad omdat ze weet ze vandaan komt. Onze stad is meer dan 900 jaar oud. Als burgemeester sta ik op de schouders van reuzen. Trijn van Leemput was daar een van. Toen de stad in 1577 bevrijd werd van Spaanse overheersing, begon Trijn - samen met enkele andere Utrechtse vrouwen - eigenhandig de gevangenisburcht van de stad (Vredenburg) af te breken. Deze strijdbaarheid koester ik. Muren van onrecht en uitsluiting, van discriminatie en achterstelling - ze moeten ook in Utrecht afgebroken blijven worden. Hierin doe ik graag een stap naar voren, uit dienstbaarheid. Voor de komende jaren heeft Utrecht genoeg grote uitdagingen. Onze stad groeit naar meer dan 400.000 inwoners, met alle groeipijnen en onzekerheden die daarbij horen. We hebben veel nieuwe woningen en goede voorzieningen nodig. Tegelijk moet die groei onze stad helpen om schoner, duurzamer en gezonder te worden. Die grote ambities kunnen we alleen stap voor stap waarmaken. Continuïteit en vooruitgang moeten hand in hand gaan. Dat is voor veel mensen spannend: ze zien hun stad voor hun ogen veranderen. Maar tegelijk leert de geschiedenis van Utrecht dat onze stad in 900 al zo vaak is veranderd. Generaties Utrechters zijn steeds in staat geweest om groei en verandering naar hun hand te zetten. Ook nu hebben we zelf invloed op het Utrecht van morgen en overmorgen. Die invloed wil ik - samen met Utrechters - maximaal benutten om samen aan een veilige en gezonde stad te bouwen, waarin steeds meer mensen zich thuisvoelen en gelukkig kunnen leven. Waar dat nodig is, sta ik met andere Utrechters op de barricades om - letterlijk en figuurlijk - muren af te breken die dat belemmeren. Een burgemeester is altijd een deel van het grotere geheel. Zoals een stad ook deel is van een grotere wereld. Ik kan geen goede burgemeester zijn zonder het harde werk van mijn collega’s wethouders, van de gemeenteraad, van ambtenaren en van al die ondernemers en inwoners die net zoveel houden van de stad als ik. Bovendien sta ik op een fundament dat ook mijn voorgangers hebben gebouwd. En op dat van zoveel andere inspirerende Utrechters, zoals Trijn van Leemput. Mensen die Utrecht kleur en karakter gaven en maakten tot de prachtige, warme stad die het nu is. Ik laat mij ook graag inspireren door collega’s, die hun eigen stad met dezelfde liefde en ambitie besturen. Ik denk daarbij speciaal aan burgemeester Vitalii Klychko van Kyiv: leider van hoofdstad in oorlog, waar weerloze burgers omkomen en de toekomst onzeker is. Zijn leiderschap is moedig, integer en vastberaden, zo heb ik in onze ontmoeting(en) mogen ervaren. Het is een grote eer om samen met hem genomineerd te zijn voor deze prijs. Steden zijn cruciaal om te behouden wat goed is en tegelijk met open vizier te werken aan vooruitgang: een eerlijker, duurzamer, gezonder en veiliger wereld moet voelbaar zijn in onze straten en wijken. Ik gun Utrecht - en al haar inwoners - die vooruitstrevende rol. Een stad van 900 jaar oud, maar jong van geest. Een nieuwsgierige, zelfbewuste en moedige stad, die de wereld inspireert. Als burgemeester mag ik die stad dienen door voorop te gaan en ambitie en actie mogelijk te maken. Dat doe ik met liefde. Essays van: Mayor of Dover | Mayor of Graz | Bürgermeisterin von Graz | Mayor of Greifswald |Oberbürgermeister von Greifswald | Mayor of Oliveri | Sindaco di Oliveri | Mayor of Quelimane | Mayor of Utrecht | Burgemeester van Utrecht | For your information: The World Mayor Project, organised by the philanthropic City Mayors Foundation since 2004, has no connection with any city or organisation and is run on strictly non-commercial lines. Sponsorships, advertising, subscriptions, donations or any other kind of revenue are NOT sought and will be rejected, if offered. Privacy: All personal information you provide us with will be treated in strict confidence. Your email addresses will NOT be passed on to any third parties. Also, we do NOT collect data by cookies or other hidden means. Please contact us if you have any further questions. Please insert 'World Mayor 2023' in the subject line of any email. © Copyright: All content of the City Mayors and World Mayor websites is protected by worldwide copyright. Please contact us if you wish to use any material from the City Mayors, World Mayor or Women Mayors websites. |
||||||||||||||||||||||||
|
